Bob blwyddyn, mae'r Ysgrifenyddiaeth Rhywogaethau Anfrodorol a'r Uned Wenyn Genedlaethol yn cael llawer o adroddiadau am bryfed yr amheuir eu bod yn gacwn Asiaidd. Yn achos llawer o'r adroddiadau hyn, nid oes unrhyw ddull o'u hadnabod yn cael ei gyflwyno, heblaw disgrifiad ysgrifenedig. Fodd bynnag, heb ffotograff na sampl, nid yw'n bosibl bod yn siŵr pa fath o bryfed a welwyd. Bydd y dudalen hon yn helpu i amlinellu rhai o'r ffyrdd y gallwch fynd ati i gael sampl er mwyn inni allu enwi'r hyn rydych wedi'i weld gyda mwy o sicrwydd. Os nad ydych yn siŵr pa fath o bryfyn rydych wedi'i weld, dylech wneud ymdrech i dynnu llun o'r gacynen a'i gyflwyno fel y nodir isod. 

 Mae'n hanfodol yn y gwanwyn, pan fydd cacwn Asiaidd sefydlu yn hedfan ac yn cael eu gweld gan rywun, na chaniateir iddynt ddianc. Dylech ymgyfarwyddo â sut olwg sydd ar gacwn Asian, a phryfed cyffredin a gaiff eu camadnabod, ac er mwyn eich helpu gellir lawrlwytho y ffeithlen ar gacwn Asiaidd yn Gymraeg a Saesneg. Os byddwch yn gweld un, dylech wneud pob ymdrech i geisio ei dal/lladd er mwyn ei hatal rhag hedfan i ffwrdd ac wedyn rhoi gwybod i ni fel y nodir isod. 

Sut y gallaf ddal Cacwn Asiaidd? 

Rhaid bod yn ofalus iawn wrth geisio cael sbesimen o gacynen Asiaidd. Sicrhewch eich bod yn gwisgo cyfarpar diogelu personol priodol (megis gwisg gwenyn) lle y bo'n briodol neu gynnal y gweithdrefnau mor ddiogel â phosibl. 

Dal Cacynen Asiaidd gan ddefnyddio rhwyd pryfed/entomolegol neu rwyd bysgota plant 

Wrth ddefnyddio rhwyd gloÿnnod byw neu rwyd bysgota plant i ddal cacynen Asiaidd, mae'n well mynd at y gacynen oddi tani gyda'r rhwyd a gwneud symudiad ysgubol mawr tuag at i fyny ac yn olaf daro ceg y rhwyd yn wynebu tua'r ddaear fel na all y gacynen ddianc. Yna, gallwch ladd y gacynen yn ddiogel drwy ei roi mewn cynhwysydd a'i rhewi neu drwy sefyllfa arni. 

Dal Cacynen Asiaidd gan ddefnyddio raced dennis neu swadiwr clêr trydan. 

Gellir defnyddio racedi tennis a swadwyr clêr trydan i fwrw cacynen Asiaidd neu ei tharo'n anymwybodol i'r ddaear. Bydd angen i chi daro'r gacynen Asiaidd yn eithaf caled er mwyn sicrhau ei bod yn syrthio i'r ddaear yn anymwybodol. Ni fydd racedi tennis na swadwyr clêr trydan yn lladd y gacynen ac, felly, bydd angen ei lladd gan ddefnyddio rhyw ddull arall. Y ffordd fwyaf diogel yw sefyll arni ac yna ei rhoi mewn cynhwysydd a'i rhewi dros nos. 

Tynnu llun o gacynen Asiaidd sy'n ysglyfaethu/ fforio 

Gellir defnyddio llunio fel tystiolaeth i gofnodi unrhyw gacwn Asiaidd rydych wedi'u gweld. Dylai lluniau fod yn glir ac mewn ffocws er mwyn i'r sawl sy'n gyfrifol am enwi'r pryfyn sydd yn y llun wneud hynny yn hawdd. Nid yw lluniau a dynnir o bellter, lle nad yw wyneb na chorff na lliw'r gacynen Asiaidd i'w gweld yn glir, yn ddefnyddiol. Yna, dylech anfon lluniau atom gan ddefnyddio'r cyfeiriad e-bost yn yr adran 'Beth dylwn i wneud ar ôl i mi ddal Cacynen Asiaidd?' Os ystyrir bod y llun yn bositif, bydd yr Uned Wenyn Genedlaethol yn cysylltu â chi er mwyn trefnu i Arolygydd Gwenyn ymweld â'r lleoliad. 

Dal sampl o Gacynen Asiaidd 

Gallwch hongian trapiau monitro fel mesur cadw golwg i weld a yw Cacwn Asiaidd yn bresennol yn eich gardd/ gwenynfa. Mae'n bwysig nad ydym yn dal ein pryfed brodorol a buddiol a dyna pam rydym wedi dylunio trap monitro na fydd yn lladd y pryfed. Er mwyn gwneud un, gweler y taflenni hyn: 

• Sut i wneud dyfais monitro ar gyfer y Cacwn Asiaidd (Cymraeg)
• Sut i wneud dyfais monitro ar gyfer y Cacwn Asiaidd (Saesneg)

Beth y dylwn ei wneud ar ôl dal Cacynen Asiaidd? 

Ar ôl i chi ddal Cacynen Asiaidd, dylech ei lladd drwy sefyll arni neu drwy ei rhoi mewn rhewgell am 24 awr. Pan fydd yn farw, dylech anfon llun o'r gacynen mewn ateb i'r Ganolfan Ecoleg a Hydroleg (alertnonnative@ceh.ac.uk ) neu at y gohebydd sydd wedi bod yn delio â'ch achos. Dylech gadw'r sampl yn y rhewgell gan ei bod yn bosibl y bydd ei hangen arnom yn ddiweddarach. 

Ble y dylwn anfon samplau a beth sy'n cael ei ystyried yn sampl? 

Yn y lle cyntaf, dylech anfon llun neu lun o'r sampl rydych wedi'i dal i'r cyfeiriad e-bost rhybuddio am rywogaethau anfrodorol. Os bydd angen y sampl arnom yn ddiweddarach, naill ai bydd Arolygydd Gwenyn Tymhorol yn dod i'w chasglu neu gallwch ei hanfon i labordy'r Uned Wenyn Genedlaethol. Wrth anfon samplau, defnyddiwch gynhwysydd cadarn wedi'i becynnu'n ddiogel a all anadlu (e.e. cardfwrdd). Dylech roi cymaint of fanylion â phosibl am y sampl, ble y'i canfuwyd a'ch manylion cyswllt os bydd angen i ni gael rhagor o wybodaeth, ac anfon y sampl i: 

NBU laboratory, Lab 02GA06, York Biotech Campus, Sand Hutton, York, YO41 1LZ